Zondag 9 maart: Een zonnig weertje, zalige temperatuur, een kopje thee drinkend in de gezellige tuin van Jowan Merckx te Herent (bij Leuven). Een ezel als achterbuur, de vogeltjes heerlijk fluitend en voor de rest een gezellige stilte en rust! Heerlijk wonen!  Z’n huisje is volgens hem het kleinste in heel Herent! Naar aanleiding van de nieuwe cd van Amorroma, ben ik het brein achter deze groep gaan opzoeken in zijn thuisomgeving om via een gezellig gesprek de man Jowan Merckx beter te leren kennen, zijn passie voor de blokfluit alsook zijn liefde voor de muziek.

Jowan Merckx is de oprichter en de bezieler van Amorroma, een groep die dit jaar 14 jaar geleden het levenslicht zag. Jowan vond het toen tijd om vele van zijn neergepende melodieën tot leven te brengen en ging op zoek naar gastmuzikanten om ze op te nemen.  Zo kwam de eerste cd “Op Voyage” tot stand. (Uitgebracht bij Wild Boar Music, helaas niet meer verkrijgbaar L) Een cd uitbrengen vraagt natuurlijk een naam voor de band. Jowan heeft een enorme interesse in de cultuur van de Katharen. Amor staat in deze cultuur voor alles wat liefde is, het spiegelbeeld Roma staat dan weer voor alles wat het tegendeel  is (de aflaten, de Roomse kerk, de dogma’s,…) Jowan had geen moeite om een naam te kiezen voor z’n band, hij plaatste de twee woorden achter elkaar in spiegel en zo werd Amorroma geboren.

 Jowan Merckx

Dag Jowan, je nieuwe cd is net af en op 26 april 2014 ga je die voorstellen in Winksele, wat is jouw gevoel hierbij?

Blij dat alles af is, nu is het wachten op de cd’s die momenteel gemaakt worden. Alle administratieve taken zoals flyers laten ontwerpen en drukken, promoconcerten boeken enzo, dat zit er allemaal op. Nu even rustig genieten van de ‘vrije’ tijd. Mijn hoofd leegmaken, zodat nieuwe melodieën kunnen komen opborrelen. Er zijn trouwens meerdere optredens, 26 april is slechts één ervan ;-). De kalender is te vinden op www.majesticstudio.be

Kun je even kort toelichten waarover de nieuwe cd “Merci Jules” gaat?

Het is een verlangen naar eenvoud, rust, een terugkeer naar de bron. Na het maken van de cd “Carrousel” enkele jaren terug, had ik de drang om het allemaal wat terug te schroeven, een kleiner klankpallet, minder gastmuzikanten, minder instrumenten, geen meerdere lagen muziek over elkaar (waarbij Jowan meestal meerdere fluiten of bugel of doedelzak speelt), niks van dit, ook geen zang, enkel  fluit en harp. Alhoewel dit voor mij niet betekent dat de cd niet luchtig en vrolijk mag zijn, wel integendeel! De melodieën op deze cd geven mij een kermisgevoel, maar dan zonder de “hoem papa, hoem papa”.

Vanwaar de titel “Merci Jules”?

De cd is ontstaan in de periode na het maken van de cd Carrousel. Deze cd had me wat leeggezogen, ik had nood aan rust, eenvoud. Begrijp me niet verkeerd, de cd zelf was zeer leuk om op te nemen, maar er zijn serieus wat uren in gekropen van drukte en chaos,… Nadien ben ik in een zwart gat gevallen. In die tijd putte ik troost uit vrolijke melodieën, die rijkend naar het licht me uit dit zwarte gat gehaald hebben. De muzikale ideeën die voortsproten uit deze tijd brachten me terug naar mijn jeugdjaren, toen ik als jongen bij de fanfare speelde. Daar heb ik Maurice Wauters leren kennen, zoon van Jules Wauters, een gevierde muzikant tussen de twee oorlogen, en erna. Ik herinner me dat we vroeger met de fanfare rondtrokken op teerfeesten en andere gelegenheden en dat we toen stopten in cafés om onze dorst te lessen. Daar speelde Maurice de schottischen en walsen die hij van zijn vader geleerd had. Het was in die periode na Carrousel dat deze melodieën en herinneringen terug levendig werden. Toen ik een jonge tiener was, leerde ik Hubert Boone kennen met zijn toenmalige groep “De Vlier”. Hier herontdekte ik de melodieën die ik als kind reeds gehoord had. Toen ook begreep ik de betekenis van deze melodieën en kon ik de link leggen tussen Hubert en Jules, want Jules is één van de inspirerende bronnen achter Hubert zijn levenswerk. Hubert wilde niet dat de deuntjes die o.a. door Jules gespeeld werden verdwenen. De huidige cd is een eerbetoon aan beide personen, maar in de eerste plaats aan Jules Wauters, omdat hij me als kleine jongen via zijn zoon heeft warm gemaakt voor de volksmuziek!

Jules Wauters

Hoe is de samenwerking met Sarah ontstaan en de andere muzikanten zoals de zangeres Elly?

Sarah heb ik vreemd genoeg in Slovenië leren kennen rond 2009. (Ik kijk verbaasd, Slovenië? Ik dacht dat ze Belgisch was!) Ja, in Slovenië! Ik was op een festival van oude muziek uitgenodigd met Zefiro Torna  en toen ik mijn hotel binnenging, zat er een groep muzikanten te spelen. In die groep zat een harpiste, dat bleek Sarah te zijn en die bleek dan nog in Brussel te wonen. Nu vind ik de harp reeds sinds m’n kindertijd een prachtig instrument. Ik heb contact met haar gezocht en het klikte vrijwel meteen! Ze is voor het eerst te horen op de cd “‘Là-bas dans ces Vallons’(2010, MAWOCD 2001)” en sindsdien is ze een vaste waarde op mijn cd’s. De fluit en de harp, dat is zo’n prachtig huwelijk!

Elly Aerden, de zangeres, is trouwens ook voor het eerst te horen op deze cd! Ik kende Elly wel al langer, maar het contact was nooit van die aard dat er een muzikale samenwerking in zat. Ik had Elly al wel vaker horen zingen en vond haar stem wel passen bij onze muziek. De samenwerking kwam dus tot stand bij de cd ‘Là-bas dans ces Vallons’ en sindsdien heb ik haar nog enkele keren gevraagd om het vocale werk te doen voor andere albums (o.a. “Carrousel (2011,  ISM 11001)”, “Chants D'Amour et de Mort en Wallonie (2013, homerecords)”)

De andere muzikanten waren/zijn bevriende muzikanten die mij zeer inspireren. Sommige zijn er al bij van in het begin en de band blijft goed. Enkel voor deze cd wou ik ze niet mee vragen, omdat het echt een cd moest worden van rust, eenvoud en gewoon de harmonie tussen blokfluit en harp.

Over de blokfluit gesproken, vanwaar die fascinatie voor dit instrument? Velen denken niet met plezier terug aan hun jeugdjaren toen ze het moesten leren op school!

De blokfluit is een miskend instrument. Velen denken dat ze dit instrument kunnen spelen en horen het zelfs niet graag, juist door de verplichting in de lagere school. Maar wil je de blokfluit goed spelen, dan moet je wel jaren serieus oefenen! Want het is GEEN gemakkelijk instrument! Het is niet zo dat ieder kind dit kan spelen. Wist je trouwens dat de meeste (commerciële) blokfluiten vals staan, en dat het sowieso al moeilijk is op een (zelfs goed gestemde blokfluit) juist te intoneren? En dat dit waarschijnlijk de onderliggende reden is waarom de meeste mensen zo’n afschuw hebben van dit instrument?! Want zeg nu zelf, een klas van 20 leerlingen die zitten te oefenen op hun blokfluit die dan nog eens slecht gestemd staat (en meestal met bedenkele “Duitse” vingerzetting), dat klinkt toch afschuwelijk!

Ik droomde zelfs als kind van 5 jaar over een fluit. Ik kon me alles levendig voorstellen, hoe het klonk, hoe ik mijn vingers moest zetten,.. Alleen ja, als ik dan ’s morgens wakker werd, bleek het helaas een droom te zijn. Tot ik op de zolder van mijn ouders een blokfluit vond! Ik heb mezelf dit instrument aangeleerd, met behulp van mijn zus en haar vriendin, die het op school geleerd hadden. Ik kon uren achter elkaar op die fluit spelen en liet met veel plezier mijn huiswerk liggen. Overal, echt overal hoorde je me spelen op die fluit! (Gaat dromend achteruit liggen op zijn stoel, genietend van de zon op z’n gezicht.) Ja het moet in de jaren geweest zijn dat ik nog met Maurice in de fanfare zat. (mijmert even verder in het zonnetje) Ik ben pas 22 jaar later met lessen begonnen. Tot die tijd was ik autodidact. (Een waar natuurtalent zou ik zo durven stellen!)

Wist je dat de blokfluit een zeer oud instrument is? En het doet me enorm aan vogels denken. Het is enkel een soort pijpje met wat gaatjes in en je bespeelt het enkel met je adem en door de gaatjes afwisselend te openen en te sluiten. Zo eenvoudig en toch oooh zo moeilijk! Instrumenten zoals de piano, de harp, de viool enz. zijn dynamisch, wat betekent dat er geen verschil is in toonhoogte wanneer je luid of stil speelt. De blokfluit en bv. het orgel hebben dit niet. Bij deze instrumenten bepaalt de manier van spelen de klank. Zo kan je door luider te spelen bij de blokfluit al een andere noot hebben, dan wanneer je zachtjes speelt. Het heeft dus niet alleen te maken met het volledig sluiten van de gaatjes. Vandaar dat het toch niet zo eenvoudig is om de blokfluit te bespelen. En misschien is dit ook de reden waarom vele kinderen (en volwassenen) een weerzin voelen bij de blokfluit omdat ze 1) enorm vals staan en kinderen dit ook onbewust zullen voelen en 2) hoe hard ze ook hun best doen, ze blijvend vals zullen spelen. Nee blokfluit is eigenlijk geen goed instrument voor kinderen, of alleszins niet makkelijker dan andere (wel betaalbaarder, misschien speelt dat wel een hoofdrol in de keuze!)

Van waar dan die keuze om de kinderen blokfluit te leren spelen in de  lagere school? Waarom dan geen ander instrument?

Juist omdat het zo een goedkoop instrument is, makkelijk commercieel te verkopen en te fabriceren EN omdat het juist zo eenvoudig te bespelen lijkt! Maar voor een degelijk instrument (een normale blokfluit ook wel de sopraanblokfluit genoemd) tel je toch al snel 1000€ neer, voor een tenorfluit loopt dat al tegen de 3000 à 4000€. Want een degelijk instrument wordt nog met de hand gemaakt en de bouwer zal de fluit meermaals stemmen vooraleer je ze mee krijgt naar huis! Ik blijf erbij, een blokfluit is een miskend instrument.

Ja, ik luister nogal graag naar klassieke muziek, maar daar hoor je eigenlijk toch weinig blokfluiten. Is dit dan zo typisch voor folkmuziek?

Goh, niet echt. In de barokmuziek zal je nog wel  blokfluiten aantreffen maar toen de instrumenten gaandeweg luider werden (bv. de metalen dwarsfluit) zijn de blokfluiten nogal snel naar de achtergrond verdwenen.

Waar haal je jouw inspiratie om muziek te schrijven? Hoe ontstaan melodieën in jouw hoofd, m.a.w. hoe begin je eraan om muziek te schrijven?

De natuur is een grote inspiratiebron, vooral dan vogels. Maar ook wandelen, luisteren naar andere muziek, fietsen, beweging in het algemeen zet mijn fantasie om in melodieën. Ik zing ze of speel ze eerst alvorens ze neer te schrijven. Het is niet zo dat de muziek onmiddellijk een ritme heeft zoals vb. een wals of een schottisch, dit wordt pas achteraf duidelijk, naarmate het stuk meer rijpt. Alles begint met flarden van melodieën die beginnen rond dwarrelen in mijn hoofd en die soms weer verdwijnen, om dan enige tijd later terug te komen. Soms blijven ze dagen hangen,… Het is best moeilijk om dit uit te leggen. (Dit is een proces dat me echt fascineert. Muziek spelen is toch geheel iets anders dan componeren! Zelfs na al die muziek die reeds geschreven en gespeeld is, kunnen mensen toch nog afkomen met nieuwe dingen!) 

Tot slot een laatste vraagje: vanwaar de vele Franse teksten en titels op je cd’s?

De Franse taal is voor mij heel poëtisch. Ik heb een tijdje een relatie gehad met een Waalse vrouw en toen heb ik de pracht van deze taal pas volledig begrepen. Ik dacht en droomde zelfs in het Frans toen. Ook hoor je onze kanten (de Waalse grens is vlakbij) nogal snel Frans praten. Het gaf me toen de ruimte om de dingen te verwoorden, het gaf me de woorden die ik nodig had om mijn teksten uit te werken. Begrijp me niet verkeerd, ik vind Nederlands ook een erg mooie taal, en in sommige periodes (meestal eigenlijk) schrijf ik ’t liefst in “de taal van m’n moeder”. Ik vind taal/talen sowieso enorm fascinerend, de etymologie van woorden, het verband tussen verschillende talen, het spelen met woorden en context, …

 Daar moet ik je gelijk in geven. Bedankt Jowan, voor dit leuke gesprek, de lekkere thee. Ik zie je op de cd-voorstelling de 26^e april in Winksele! Ben benieuwd ;) 

 Cd cover!